Het spanningsveld van wat wel en niet hoort

De ruimte tussen normaal en anders
 Waar nuttig eindigt en afval begint Waar traditionele landbouwmethoden botsen met nieuwe milieu-eisen. Hoort dit, mag dit, is dit een keuze? Is het nog afval of nu een onderkomen? Achtergelaten kunst of vernieling Streetart? Traditie of discriminatie? X NEXT PREV Cows in the Netherlands

Matter out of place

Ik was in Athene  afgelopen december voor een uitwedstijd van mijn favoriete voetbalclub  FC Twente.

Toen ik van mijn appartement naar de metro liep viel mij een man op die van 2 winkelwagens, wat jerrycans en landbouwplastic een onderdak had gemaakt.

Hij lag daar ogenschijnlijk redelijk ontspannen een boek te lezen.

Hij lag onder een viaduct bij de kant van de weg en ik begon mij van alles af te vragen. Is die man ongelukkig, ligt hij in de weg. Is het zijn keuze? Mag hij daar liggen? Ik dacht over of ik hem iets moest geven of dat ik dan hem misschien zou beledigen, immers wie ben ik om te denken dat dit niet hoort. Misschien is het wel een keuze.

Ik bleef maar met vragen zitten over die man en in het algemeen over dit dilemma. Waarom voelde ik zo'n ongemak? Wat zei dat over mijn eigen aannames over hoe de wereld 'hoort' te zijn? Deze vragen lieten me niet los. Thuis in Apeldoorn besloot ik op zoek te gaan naar antwoorden en begon ik een cursus Culturele Antropologie en een cursus Filosofie.

Ik las artikelen en las over Matter out of Place in  het boek "Purity and Danger" van Mary Douglas.

Disclaimer

Deze fotoserie onderzoekt het conctept "Matter out of Place"  Door middel van beelden en tekst wil ik de relatie onderzoeken van cultuur, normen waarden, taboes en de relatie met,  en invloed op het landschap.

Het is een visuele ontdekking met als centrale vraag "Wat is de norm, hoe belangrijk is dit en wie bepaalt dat"?

Ik wil geen antwoorden zoeken op vragen of taboes terecht of onterecht zijn. Ik wil laten zien wat taboes doen en onderzoeken of ze algemeen bepalend zijn of onderdeel zijn  van een cultuur.

Ook wil ik laten zien wat wordt gezien als iets zoals het hoort of niet hoort.

Door deze verschillende vormen van 'matter out of place' fotografisch te onderzoeken, hoop ik bij kijkers dezelfde vragen op te roepen die ik mezelf stelde toen ik die lezende man onder het viaduct in Athene zag. Niet de vraag of iets goed of fout is, maar de fundamentelere vraag: waarom denken wij dat dit hier niet hoort? En wie heeft dat eigenlijk bepaald?

Deze fotoserie is een uitnodiging om je eigen automatische reacties te bevragen. Wanneer zie je iets en denk je spontaan 'dat hoort hier niet'? Die eerste, onbewuste reactie vertelt veel over de culturele grenzen waarin we leven – grenzen die zo vanzelfsprekend lijken dat we ze nauwelijks opmerken. Tot we plotseling, zoals ik in Athene, worden geconfronteerd met onze eigen vooroordelen over wat 'normaal' is.

Matter out of Place toont ons dat 'normaliteit' geen natuurwet is, maar een culturele constructie. Door zichtbaar te maken wat we als 'verkeerd geplaatst' ervaren, onthullen we de onzichtbare regels die ons dagelijks leven structureren. Misschien helpt dat ons om milder te worden in onze oordelen – over die man in Athene, maar ook over alles en iedereen die niet past in ons beeld van hoe de wereld 'hoort' te zijn

In het boek van Douglas lees je:

"Wat als dubbelzinnig of marginaal wordt beschouwd, als anomalie of als vies of onrein, leert ons volgens Douglas iets over wat als normaal wordt beschouwd, als schoon, als zuiver, als ordelijk. Wat mensen collectief met walging afwijzen of weggooien, leert iets over hoe mensen denken dat hun wereld eruit zou moeten zien."

Matter out of Place kan zijn:

  • Milieuvervuiling (letterlijk materiaal op de verkeerde plaats)
  • Sociale discriminatie (mensen die als "niet op hun plaats" worden ervaren)
  • Culturele toe-eigening (culturele elementen gebruikt buiten hun oorspronkelijke context)
  • Stedelijke planning (hoe ruimtes worden georganiseerd en wat waar thuishoort)

De grenzen van gewoon

Plannen en ideeen

  • Voedselcultuur en -verwerking

  • Afvalbeheer Focus: Systemen en benaderingen van afval

  • Openbare ruimte en kunst Straatkunst vs Gecontroleerde openbare ruimte Focus: Contrast tussen spontane straatkunst en gereguleerde stedelijke omgevingen

  • Koeien Nationale trots of  "matter out of place?"

  • Specifieke reportages:

  • Verlaten stad (Hoek, België)

  • Juttersmuseum (Texel)

  • Man/Vrouw/X toiletten

  • De wolf in Nederland

  • Vluchtelingen welkom of ongewenst

Bronnen

Samenvatting van het boek "Purity and Danger" (door AI Claude)

"Purity and Danger: An Analysis of Concepts of Pollution and Taboo" is een invloedrijk antropologisch werk uit 1966 geschreven door Mary Douglas.
In dit boek onderzoekt Douglas hoe verschillende culturen omgaan met concepten van reinheid, onreinheid, taboe en verontreiniging.
De centrale stelling van Douglas is dat ideeën over vervuiling en taboe niet primair gebaseerd zijn op hygiëne of irrationele angsten, maar functioneren als symbolische systemen die de sociale orde handhaven.
Ze definieert vuil als "materie op de verkeerde plaats" – dingen die niet passen binnen de culturele categorieën van een samenleving.
Douglas beargumenteert dat rituelen rond reinheid en onreinheid dienen om culturele grenzen te markeren en te beschermen.
Wanneer iets als "onrein" wordt bestempeld, betekent dit vaak dat het niet netjes in de classificatiesystemen van een cultuur past.
Deze "anomalieën" worden als gevaarlijk beschouwd omdat ze de culturele orde bedreigen.
Het boek gebruikt diverse voorbeelden uit verschillende culturen, waaronder het spijswettenverbod in Leviticus.
Douglas laat zien hoe deze regels niet willekeurig zijn, maar een logisch systeem vormen dat de Hebreeuwse kosmologie versterkt, waarin dieren die niet duidelijk in één categorie passen (zoals de taxonomische "anomalie" varken) als onrein worden beschouwd.
Douglas' werk was baanbrekend omdat het aantoonde dat zogenaamd "primitieve" rituelen en taboes niet irrationeel zijn, maar een eigen culturele logica hebben die vergelijkbaar is met de symbolische systemen in moderne samenlevingen.